درس اول // ص 1 // زن نمونه

 

  " و خداوند برای کسانی که ایمان آوردند همسر فرعون را مثال زد ، آن گاه که گفت : پروردگارا ، نزد خودت برای من خانه ای در بهشت بساز و مرا از فرعون و عمل (بد) او نجات بده . " سوره ی تحریم / آیه ی 11

  فایده ی در این آیه ، این است که هیچ کس جز عملش به او سود نمی رساند و به جُرم دیگری بازخواست نمی گردد و برای اطاعت دیگری (به او ) پاداش داده نمی شود ، هر چند خویشاوند نزدیک و ملازم او باشد . در آیه ی قبلی روشن شد که نزدیکی همسر نوح و همسر لوط به دو پیامبر ، به آن ها سودی نرساند .

  و در این آیه بیان کرد که کفر فرعون ، به همسرش آن گاه که مؤمن و فرمان بردار خداوند بلند مرتبه و ترسان از کیفرش بود ، سرایت نکرد . بلکه خداوند او را از کیفرش نجات داد و او را بخاطر ایمان و فرمان برداریش وارد بهشت نمود .

  و سخن او " إذ قالت " یعنی زمانی که همسر فرعون در حالی که خدا را می خواند ، گفت : پروردگارا برای من نزد خودت خانه ای در بهشت بنا ساز و مرا نجات بده – یعنی : و مرا رهایی بخش – از فرعون و عملش – یعنی : مثل عمل بدش – و مرا زا گروه ستمگران – یعنی : آن ها که با کفر خدا به خود ستم کردند و به خاطر آن ، مستحق کیفر ( مجازات ) شدند .

 از پیامبر (ص) روایت شده که فرمود : از میان زنان جهان ، چهار تن تو را کفایت می کنند : مریم دختر عمران ، آسیه همسر فرعون ، خدیجه دختر خویلد و فاطمه دختر محمد (ص) .

  و روایت شده که فرعون فرمان داد که آسیه به چهار میــخ کشیده شده و بالای سرش سنگ مرمر گذاشته شود تا از گفته اش برگردد و گر نه سنگ بر او انداخته شود . پس خداوند جایگاه او را در بهشت به او نشان داد ، و (او) بهشت را برگزید . پس خداوند جانش را گرفت . وقتی که سنگ انداخته شد ، روی پیکری مرده افتاد .

                                                                       از کتاب " التبیان فی تفسیر القرآن " [1] با اندکی تصرف    

 

 

 

 

 

 

 

 

 

درس دوم  // ص 12 // بلند همتی                                                         نویسنده : منفلوطی[2]

 

  ( به تحقیق ) یکی از پیشوایان بزرگ از فرزندش سؤال کرد : فرزندم ! در زندگی به دنبال چه هدفی هستی و دوست داری کدامیک از بزرگ مردان باشی ؟ جواب داد : دوست دارم مثل تو باشم . گفت : وای بر تو فرزندم ! مسلماً خود را کوچک و حقیر کرده ای  و از همت خود کاستی . فرزندم ! در آغاز زندگی خود را ملزم نمودم که مانند علی بن ابی طالب شوم و پیوسته می کوشم و تلاش می کنم تا به این جایگاهی که می بینی رسیدم و همان طور که می بینی بین من و علی فاصله ی زیادی است ..!

 بسیاری اوقات مردم بین فروتنی و دون همتی ( خود کوچک بینی ) و بین تکبر و بلند همتی اشتباه می کنند . و فرد خوار و پست را فروتن می انگارند و انسانی که خود را از پستی ها بالا بَرَد و حقیقت جایگاهش ( جایگاه واقعیش ) را بشناسد ، متکبر می نامند ؛ در حالی که فروتنی چیزی جز ادب نیست و تکبر جز بی ادبی . پس انسانی که لبخند زنان با تو روبرو می شود و هنگام صحبت (  تو ) با او به تو گوش می دهد و تبریک گویان با تو دیدار می نماید ، - به گمان آن ها – دون همت نیست ، بلکه بلند همت است  . زیرا فروتنی را به بلند همتی خود شایسته تر یافت ، پس فروتنی کرد  و ادب را والاتر به جایگاه ( موقعیت ) خود دید ( دریافت ) و با ادب شد .

 در میان مردم کسی نیازمند تر از جوینده ی علم به بلند همتی نیست . زیرا نیاز مردم به نبوغ او بیش از نیاز آن ها به نبوغ دیگران از صنعت گران و پیشه وران است . آیا جز این است که صنعت گران و صاحبان مشاغل ، یک نیکی از نیکی های اویند ؟ بلکه او دریای پر آبی است که جوی ها و آبگیرها از آن آب بر می دارند .

 پس ای جوینده ی علم ! بلند همت باش و نباید دیدت به تاریخ بزرگ مردان دیدی باشد که در قلبت ترس و وحشت برانگیزد که کوچک شوی ، همان طور که فرد ترسو در گوش کردن به حکایتی از حکایت های جنگ انجام می دهد . و برحذر باش که نا امیدی بر نیرو و شجاعتت چیره گردد که  ( در آن صورت ) مانند یک فرد نا تـوان و ضعیف تسلیم می شوی .

 ای جوینده ی علم ! تو در رسیدن به هدفت به آفرینشی غیر از آفرینش خود ، فضایی غیر از فضای خود ، آسمان و زمینی غیر از آسمان و زمین خود ، و عقل و ابزاری غیر از عقل و ابزار خود نیاز نداری ؛ اما به نفسی با عزت و همتی عالی نیازمندی .

 

 

 

 

 

 کلمات و اصطلاحات درس سوم ، ص 19

 

   امتطی : سوار شد ( لا یمتطـي : سوار نمی شود )              أغزر الناس عقلاً : دانا ترین مردم   

   المجد : بزرگی                                                      عیناه : دو چشمش

   نال : رسید ، به دست آورد ( لا ینال : به دست نمی آورد )     الأمر : کار ، وضع ، موضوع ، اتفاق

  العلی : رفعت ، بزرگی                                              غَدا : شد                              

  قدَّم : پیش انداخت                                                     بالغیر : به وسیله ی دیگری

  الحذر : احتیاط                                                        المعتبـِر : پند گیرنده ، عبرت آموز

  لا بدّ : هیچ چاره ای نیست                                          غـَدا بالغیر معتبـِرا : از کار دیگران عبرت گرفت 

  الشهد : عسل                                                          العـِـثار : لغزش

  النحل : زنبور عسل                                                  أقالَ : بخشید ، نادیده گرفت ( مجهول : أُقیلَ )

  منّـع : محافظت کرد ، باز داشت                                   یُقال : بخشوده می شود ، نادیده گرفته می شود                                  

  اجتنی : چید                                                          الرأي : عقل 

  لا یجتنـﻲ النفع : سود نمی برد                                     عَـثـَرَ : لغزید

  بَلـَغَ : به دست آمد ( لا یُبلـَغُ : به دست نمی آید . )               دَبـَّرَ : تدبیر کرد

  السؤل : خواسته ، مقصود                                          العیش : زندگی

  المؤلمة : درد آور                                                   الآراء : (ج رأی ) : فکر ، تدبیر

  تَمَّ : انجام یافت ( لا یتمّ : انجام نمی پذیرد )                      دامَ : دوام یافت ، استمرار پیدا کرد

  المُنـَی : آرزو                                                        الصَّـفـْو : صفا

  أحزمُ الناس : محتاط ترین مردم                                    الخَـطـْب : گرفتاری

  الظمأ : تشنگی                                                       الخِلال : ( ج الخِـلـّة ) : خوی ، منش

  مات من ظمإ ٍ : از تشنگی مرد                                     شَــرُفـَتْ خِـلالـُه : دارای منش شرافتمندانه شد .

  الوِرد : آبشخود ، محل ورود به آبشخور

  الصدَر : محل خروج

 

 

 

 

 

 

  درس سوم // ص 19 // چه کسی بر مرکب بزرگواری سوار می شود ؟

 

 1 . کسی که خطر نکند ، بر مرکب بزرگواری سوار نمی شود  .

    و هر که احتیاط کاری را مقـدّم بدارد ، به بلندی و رفعت نمی رسد .

 2 . عسل باید زنبوری داشته باشد که از آن دفاع کند .

    کسی که ضرر( منظور : سختی ) را تحمل نکند ، به سود ( منظور : راحتی ) نمی رسد .

  3 . جز با تحمل سختی به مقصود ( و هدف ) نمی توان رسید .

    و جز با صبر و شکیبایی ، رسیدن به آرزو برای کسی امکان ندارد .

  4 . محتاط ترین ( دور اندیش ترین ) مردم کسی است که اگر از تشنگی بمیرد ،

    تا راه بازگشت را نیابد ، به آبشخور نزدیک نمی شود .

  5 . دانا ترین مردم کسی است که اگر دو چشمش مسأله ای ( چیزی ) را ببیند ، از کار دیگران عبرت گیرد .

  6 . اگر پا بلغزد ، ممکن است نادیده گرفته شود ،

    اما لغزش عقل نادیده گرفته نمی شود .

   ( تحت اللفظی :  شاید آن گاه که پا بلغزد ، گفته شود ؛ در حالی که اگر عقل بلغزد ، گفته نشود . )

  7 . هر که زندگی را با عقل و خرد تدبیر کند ، ( این زندگی ) برایش به صورت صاف وزلال ادامه یابد وگرفتاری ها

     با عذر خواهی به سوی او آیند .

  8 . جز جوانی که خوی و رفتارش شریف شود ( کسی ) به رفعت و بلندی نمی رسد ، ( و در این صورت ) روزگار  

     از فرمانش اطاعت کند .

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

  کلمات درس چهارم ، ص 26 – 29

  

  الثائرة : زن انقلابی                                              مقرّ الحاکم : دارالحکومه

  لم تُـبق ِ لها : برایش باقی نگذاشت                             ارْتـَجَفَ : لرزید ، به لرزه افتاد

  حوادث الدهر : حوادث روزگار                               حماسة الشباب : شور جوانی

  نِعاج : (ج نـَعـْجة ) : گوسفند                                   وَیـْلـﻚ : وای بر تو

  اللبن : شیر                                                       ردَّ    ُ    : جواب داد

  الصُّـوف : پشم                                                   المنصب : مقام

  لتـُواصِـلَ الحیاة َ : تا زندگی را ادامه دهد .                   الحُرّاس : ( ج الحارس ) : نگهبان

  استیقظت : بیدار شد                                             صَرَخَ : فریاد زد

  مذعورة : وحشت زده                                          أذِنَ لها : به او اجازه داد

  صُراخ : فریاد                                                  مرفوعة الرأس : سربلند

  افتقد : از دست داد                                             ما بـﻚِ : تو را چه می شود ؟  

  تـَقـَدَّمَ : پیش آمد ، جلو آمد                                     هازئاً : تمسخر کنان

  وُجَـهاء : ( ج وجیه ) : سر شناس                             نام َ : خوابید

  لا تحزنـﻲ : ناراحت مشو ، غصه مخور                      نـِمْـتُ : خوابیدم

  مُـنـْشَغِـل : مشغول است ، سرگرم است                       أعطوها : به او بدهید  

  أوْصَلَ : رسانـْد

  یُوصِـلوا : برسانند

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

  درس چهارم // ص 26 // پیرزن انقلابی

 

   در اطراف روستا پیرزنی بود که حوادث روزگار جز چهار میش چیزی برایش باقی نگذارد که از آن ها شیر و پشم می گرفت تا به زندگی ادامه دهد .

  در صبح یکی از روزها ، روستا با فریاد پیرزن که به دلیل دزدی ، چهار میش خود را از دست داده بود ، وحشت زده از خواب بیدار شد . مردم به کلبه اش آمدند تا راه حلی برای این مسأله پیدا کنند . چهار نفر از سرشناسان روستا جلو آمدند در حالی که هر کدام به او می گفتند : مادر ! ناراحت مباش . ما یک میش به جای آن به تو می دهیم .

  اما پیرزن گفت : فرزندانم ، از لطف شما سپاس گزارم . اما من میش های خود را می خواهم که در پروردنشان زحمت کشیدم و از شما می خواهم تا مرا نزد حاکم ببرید تا در مسأله ی من بنگرد .

  مردی به او گفت : مسلماً حاکم به تو گوش نمی کند . چون او به اموری بزرگ تر از مسأله ی تو مشغول است .

  پیرزن از شنیدن این سخن عصبانی شد و گفت : و آیا مسأله ای بزرگ تر از مسأله ی من وجود دارد ؟

  نهایتاً ( بالأخره ) روستائیان برای این که پیرزن را به دار الحکومه برسانند ، اتفاق نظر کردند .

  ذمانی که ( پیرزن ) به دار الحکومه رسید ، به سوی یکی از دربانان جلو رفت و گفت : من می خواهم با حاکم روبرو شوم .

نظرات شما عزیزان:

برچسب‌ها: <-TagName->